Salı günü yayınlanan iki Birleşmiş Milletler raporuna göre, yenilenebilir enerjiye küresel geçiş 'olumlu bir dönüm noktasını' daha geçti.

Birleşmiş Milletler’e göre, güneş ve rüzgâr enerjisi, artık neredeyse her zaman yeni enerji üretiminde en ucuz ve en hızlı seçenek haline geldi.

2024 yılına ait verilere göre, küresel yenilenebilir enerji kapasitesine yapılan eklemeler 582 gigawatta ulaştı. Bu, 2023’e kıyasla yaklaşık yüzde 20’lik bir artış ve kayıtların tutulmaya başlandığından bu yana en büyük yıllık genişleme oldu.

Dünyada inşa edilen neredeyse tüm yeni enerji kapasitesi yenilenebilir kaynaklardan geldi. Hemen her kıta, geçen yıl fosil yakıtlardan daha fazla yenilenebilir enerji kapasitesi ekledi.

Birleşmiş Milletler’in çok ajanslı raporu Seizing the Moment of Opportunity’ye göre, dünyada üretilen elektrikteki artışın yaklaşık dörtte üçü rüzgâr, güneş ve diğer yeşil kaynaklardan sağlandı.

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, bu gelişmenin “Paris Anlaşması’nın temiz enerji devrimini tetiklemesinden bu yana ne kadar yol kat ettiğimizi” gösterdiğini söyledi.

Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’nın (IRENA) yaptığı analizler de BM raporunu destekliyor: Dünya genelinde kurulan yeni yenilenebilir enerji santrallerinin yüzde 90’ından fazlası, en ucuz fosil yakıt seçeneğinden bile daha ucuza elektrik üretiyor.

Guterres: 'Parayı takip edin'

Guterres, salı günü her iki raporun da tanıtımında yaptığı konuşmada, dünyanın artık “enerjide yeni bir çağa” girmek üzere olduğunu belirtti: “Fosil yakıtların yolu tükeniyor, temiz enerji çağı doğuyor. Sadece paranın nereye aktığına bakın.”

Geçtiğimiz yıl temiz enerjiye yapılan yatırımlar yaklaşık 2 trilyon dolar (1,7 trilyon euro) oldu. Bu rakam, fosil yakıtlara yapılan yatırımlardan 800 milyar dolar fazla ve son 10 yılda yüzde 70’in üzerinde bir artışı temsil ediyor.

IRENA’nın yeni verilerine göre, güneş, rüzgâr ve yeni hidroelektrik santralleri, 2023’te en ucuz elektrik kaynakları oldu.

Güneş enerjisi, artık fosil yakıtlardan yüzde 41 daha ucuz. Oysa birkaç yıl öncesine kadar maliyeti onların dört katıydı. Açık deniz rüzgâr enerjisi ise yüzde 53 daha ucuz hale geldi ve yeni yenilenebilir kaynaklar içinde en hesaplı seçenek oldu.

Guterres ayrıca, onlarca yıl boyunca emisyonlarla ekonomik büyümenin birlikte arttığını, ancak artık birçok gelişmiş ekonomide emisyonların zirve yaptığını ve büyümenin sürdüğünü vurguladı.

Yalnızca 2023’te temiz enerji sektörleri, küresel GSYH (Gayrisafi yurt içi hasıla) büyümesinin yüzde 10’unu, Avrupa’daki büyümenin ise üçte birini sağladı.

Jeopolitik riskler ve yapısal engeller

IRENA Genel Direktörü Francesco La Camera ise bu ilerlemenin garanti olmadığını vurguluyor.

IRENA yöneticisi “Artan jeopolitik gerilimler, ticaret tarifeleri ve malzeme tedarikindeki darboğazlar, maliyetleri artırabilir ve ilerlemeyi yavaşlatabilir,” diyor.

Her ne kadar teknoloji geliştikçe ve tedarik zincirleri oturdukça yenilenebilir enerji maliyetlerinin düşmesi beklense de, özellikle Çin’deki üretim dinamikleri ve küresel ticaret politikalarındaki değişiklikler geçici maliyet artışları yaratabilir.

Avrupa’da ise izin süreçlerindeki gecikmeler ve yetersiz şebeke altyapısı gibi yapısal sorunlar, yüksek maliyetlerin sürmesine neden oluyor.

Guterres, ayrıca fosil yakıtların hâlâ yenilenebilir kaynaklardan yaklaşık dokuz kat fazla devlet tüketim sübvansiyonu aldığını belirtti.

“Fosil yakıtlara tutunan ülkeler ekonomilerini korumuyor, onları sabote ediyor,” dedi.

La Camera ise, yenilenebilir enerji geçişinin kazanımlarını korumak için dünyanın uluslararası işbirliğini güçlendirmesi, açık ve dayanıklı tedarik zincirleri kurması ve özellikle Güney ülkelerinde istikrarlı yatırım çerçeveleri oluşturması gerektiğini vurguladı: “Yenilenebilir enerjiye geçiş geri döndürülemez; ama hızı ve adaleti, bugün verdiğimiz kararlara bağlı.”

Kaynak: Euronews